İşletim Sistemi Nedir?

İşletim sistemi nedir sorusu dijital dünyada sıklıkla sorulmaktadır. Teknoloji dünyanın en etkili içeriklerinden biri olan ve bilgisayar ile diğer akıllı cihazların çalışmasını sağlayan bu sistem, adeta sihirli bir yapıya sahiptir. İşletim sistemi tanımı, bir bilgisayarın donanımını yöneten ve kullanıcılarına bilgisayar içeriklerine erişimini mümkün kılan temel bir yazılım olarak yapılabilir. Bu sistem, aynı zamanda bilgisayarın ana kontrol birimi olarak da işlev göstermektedir. Ayrıca cihazın diğer yazılım uygulamaları donanımı arasındaki etkileşimi de kolaylaştırır. 

Tüm bu bilgiler doğrultusunda, işletim sistemi bilgisayarın tüm parçalarını bir araya getirip düzenli şekilde çalışmasını sağlar da diyebiliriz. Kullanıcılara sunduğu arayüz ile bilgisayarınızı yönetmenizi sağlayan kısım da yine işletim sistemidir. Bilgisayarlar, yazılım ve donanım koordinasyonları arasındaki iletişimi sağlıklı şekilde gerçekleştirebilmek için işletim sistemini kullanmak zorundadır. Aksi halde kişilerin bilgisayarı istediği gibi kullanması mümkün olmaz. 

İşletim Sistemi Nedir? – İşletim Sistemi Ne İşe Yarar?

Bilgisayarın genel çalışma düzenini sağlayan işletim sistemi, temel bir yazılım olarak çeşitli görevleri de yerine getirmektedir. Bu sistemin temel görevlerini şu şekilde sıralayabiliriz;

• Bilgisayar donanımı, işletim sistemi tarafından yönetilip kontrol edilir. Bu donanım bileşenleri arasında ise işlemci, bellek, disk sürücüleri, giriş – çıkış aygıtları ve benzeri unsurlar mevcuttur. 
• Bilgisayarın bellek, işlemci zamanı ve benzeri kaynaklarını kullanan işletim sistemi, bu sayede cihaz verimliliğini de artırmaktadır. 
• Kullanıcılar, işletim sistemi sayesinde bilgisayarla etkileşime girebilmek için bir arayüze sahip olur. 
• Dosyaların oluşturulması, silinmesi, taşınması ve düzenlenmesi gibi dosya işlemleri de yine işletim sistemi sayesinde yapılabilir. 
• İşletim sisteminin ağ bağlantılarını yönetmesi sayesinde bilgisayarlar arasındaki iletişim sağlanır. 
• Bu sistem, aynı zamanda hata durumlarını da kontrol ederek düzeltir. Bilgisayarın güvenliğini sağlamak adına kullanıcı yetkilendirmesi, şifreleme ve güvenlik duvarı gibi önlemler de işletim sistemi sayesinde uygulanır. 
• Diğer uygulamalarda meydana gelen problemler, işletim sistemi tarafından bulunup onarılmaktadır. 

İşletim Sistemi Çeşitleri Nelerdir?

Farklı kullanım senaryolarına ve çeşitli türlere göre geliştirilmiş işletim sistemleri mevcuttur. Bunlardan en çok kullanılan dokuz tanesini şu şekilde sıralayabiliriz;

1. macOS İşletim Sistemi: Apple tarafından geliştirilmiştir. Mac bilgisayarlar ve dizüstü bilgisayarlarda kullanılır. 
2. Windows İşletim Sistemi: Microsoft tarafından geliştirilmiştir. Kişisel bilgisayarlar, masaüstü bilgisayar, dizüstü bilgisayarlar ve iş istasyonlarında kullanılır.
3. Linux İşletim Sistemi: Açık kaynak topluluğu tarafından geliştirilmiştir. Genel olarak da sunucular, gömülü siteler, bilgisayar bilimleri eğitimi ve geliştirici kullanımı için tercih edilen bir sistemdir. 
4. Unix İşletim Sistemi: Büyük iş istasyonları başta olmak üzere sunucular ve akademik çevrelerde de kullanılır. Bu, aslında Linux, macOS ve Unix tabanlı bir işletim sistemidir.
5. Pardus İşletim Sistemi: Bu işletim sistemi ise Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) tarafından geliştirilmektedir. Kamu kurumları, yerel yönetimler ve benzeri yerlerde kullanılır. Linux tabanlı bir işletim sistemidir ve açık kaynaklı olması sayesinde Türkçe dil desteğini yanı sıra yerel ihtiyaçlara göre birtakım özelleştirmeleri de mümkün kılar.
6. iOS İşletim Sistemi: Apple tarafından geliştirilmiştir. iPhone telefonlarda ve iPad’lerde kullanılır. 
7. Android İşletim Sistemi: Google tarafından geliştirilmiştir. Mobil cihazlarda, akıllı telefonlarda ve tabletlerde kullanılır. 
8. RTOS (Gerçek Zamanlı İşletim Sistemi): Otomotiv kontrol sistemleri, gömülü sistemler ve telekomünikasyon ekipmanları gibi alanlarda kullanılır. 
9. Chrome İşletim Sistemi: Google tarafından geliştirilmiştir. Chromebook’lar gibi cihazlarda kullanılır. 

İşletim Sistemleri Arasındaki Temel Farklar Nelerdir?

Az önce sıraladığımız işletim sistemleri arasında birtakım temel farklılıklar mevcuttur. Örneğin kullanıcı arayüzlerine bakacak olursak, Windows’un grafiksel bir arayüz kullanmakta olduğunu söyleyebiliriz. macOS ise şık ve kullanımı kolay bir arayüz deneyimi sunar. Geniş bir çeşitliliğe sahip olmak istiyorsanız da Linux işletim sistemini tercih edebilirsiniz. 

Dosya yönetimi olarak Windows DOS ve VTFS dosya sistemini kullanır. macOS, bu kapsamda HFS+ veya yeni dosya sistemini kullanmaktadır. Linux ise Ext4, XFS veya Btrfs gbi çeşitli dosya sistemlerini desteklemektedir. 

Eğer Windows veya macOS işletim sistemlerini kullanacaksanız, bunun için lisans ücreti ödemeniz gerekebilir. Linux işletim sistemi ise açık kaynaklıdır ve birçok içeriğini ücretsiz olarak kullanmanız mümkündür. 

İşletim Sistemi Güvenliği Neden Önemlidir?

İşletim sistemi güvenliğini sağlamak demek, bilgisayar güvenliğini sağlamak demektir. Bu kapsamdaki önemli güvenlik adımları arasında kullanıcı kimlik doğrulama yöntemleri, güvenlik duvarları, antivirüs yazılımları ve disk şifreleme gibi adımlar yer alır. Bilinen güvenlik açıklarını kapatmak ve sistem güvenliğini artırmak istiyorsanız, güncel yazılımları kullanmanızı öneririz.

Yine kullanıcıların bu konuda eğitimler alması ve önemli kısımları öğrenmesi de alınacak güvenlik önlemlerine örnektir. Sosyal mühendislik saldırılarına karşı bilinçlenen kullanıcılar, güçlü şifreleme kullanımı ile birlikte, bilinmeyen kaynaklardan gelen e-posta ve bağlantılara karşı da dikkatli olmayı kavrar. Bu tedbirler sayesinde işletim sistemlerini tehdit eden güvenlik unsurları etkisiz hale getirilecektir. 

İşletim sistemi nedir konumuza ek olarak, yine sizler için hazırladığımız “Shopier nedir? Shopier üzerinden nasıl satış yapılır” konulu içeriğimizi de okuyabilirsiniz.